FIELD-LAB

Harry Hendrikse over de toekomst van lutetium-177

25 maart 2021

De markt voor lutetium-177 zal naar verwachting de komende jaren sterk gaan groeien. Er zitten vele producten in de klinische pijplijn die gebruik maken van lutetium-177 als radioactieve stof en nieuwe behandelmethodes dienen zich aan. Een veelbelovend middel is lutetium-177-PSMA, dat aangrijpt op het Prostaat Specifiek Membraan Antigeen.  Het wordt toegepast in de behandeling van uitgezaaide prostaatkanker. Naast prostaatcarcinomen, kunnen ook andere typen kanker in de toekomst behandeld worden met het isotoop lutetium-177. Prof. Dr. Hendrikse van Amsterdam UMC, locatie VUmc voorziet problemen met betrekking tot de verkrijgbaarheid in de markt, maar voornamelijk mogelijkheden voor de behandeling van patiënten.

 Lutetium-177
Harry Hendrikse

Harry Hendrikse

 

Prof. dr. Hendrikse, hoogleraar klinische radiofarmacologie, klinisch farmacoloog en ziekenhuisapotheker in Amsterdam UMC. Hendrikse doet onderzoek in het oncologische veld, waarbij hij zich tot nu toe voornamelijk richt op diagnostische middelen. In het kader van zijn functie als ziekenhuisapotheker is hij binnen Amsterdam UMC verantwoordelijk voor de productie van radiofarmaca onder GMP-omstandigheden. Mede door zijn ervaring met GMP-producties, en het inrichten van GMP-faciliteiten, is hij aangesteld als adviseur bij het inrichten van de faciliteiten van FIELD-LAB.

Prostaatkanker

"Patiënten waarbij het vermoeden bestaat dat ze een prostaatcarcinoom hebben, krijgen bij Amsterdam UMC het diagnostisch middel fluor-18-DCFPyL toegediend voor imaging met positron emissie tomografie (PET)." DCFPyL is een PSMA tracer die zich, wanneer het in het lichaam wordt geïnjecteerd, hecht aan het oppervlak van tumoren met PSMA expressie. Doordat de tracer is gekoppeld aan een radioactief PET isotoop, worden eventuele tumoren zichtbaar op de scan voor artsen, waardoor zij op een effectieve manier de diagnose van een prostaatcarcinoom kunnen stellen. "Fluor-18 kunnen wij in een van onze  vier cyclotrons maken in het ziekenhuis. In onze GMP-laboratoria kunnen wij dit opbouwen tot fluor-18-DCFPyL, voor zowel onze eigen patiënten, als voor de levering aan andere ziekenhuizen.”

Naast het stellen van de diagnose wordt in Amsterdam UMC hard gewerkt aan een therapeutisch medicijn om prostaatkanker te kunnen behandelen. “Momenteel werken er twee promovendi aan een onderzoek naar lutetium-177-PSMA. Dit bestaat al, maar wij hebben verschillende klinische vraagstukken die wij graag beantwoord willen zien.” De eerste batch lutetium-177 afkomstig uit Petten is ingezet om te kijken hoe het isotoop gekoppeld kan worden aan een tracer. “Het onderzoek is gericht op een theranostic approach. Dat wil zeggen dat het radiofarmacon zowel ingezet kan worden om te diagnosticeren, als om te behandelen. Diagnosticeren willen we graag met F-18-DCFPyL, behandelen willen wij met lutetium-177-PSMA.”

lutetium-177
lutetium-177

PSMA expressie in andere type tumoren

Lutetium-177 krijgt dus veel aandacht binnen de urologie, maar inmiddels is bekend dat PSMA expressie ook in andere typen tumoren voor kan komen. Voorbeelden hiervan zijn het glioblastoom, een vorm van hersenstamkanker, en pancreaskanker. Dit heeft ertoe geleid dat er nu een onderzoek loopt met één van de neurochirurgen in het ziekenhuis. “De prognose van patiënten met een glioblastoom is slecht. Het probleem is namelijk dat wanneer de tumor verwijderd wordt, er nog een klein restje tumor achterblijft. Als chirurg wil je namelijk niet het risico nemen dat je gezond hersenweefsel verwijdert, waardoor lichaamsfuncties bij de patiënt verloren kunnen gaan.” Het onderzoek kan leiden tot een nieuwe therapie, waarbij lutetium-177 als bètastraler kan worden ingezet om zeer lokaal de achtergebleven tumorcellen te bestralen. “De preliminaire data zijn er al, en deze zien er hoopvol uit!”

Beschikbaarheid op de markt

Momenteel worden er nog geen patiënten met lutetium-177 behandeld in Amsterdam UMC. “Maar zeer binnenkort hebben we voldoende therapiekamers om hier te kunnen starten met de onderzoeken met lutetium-177 bij patiënten."

Om deze  onderzoeken uit kunnen te voeren is er een isotoop uit de reactor in Petten nodig. Vervolgens wordt deze verwerkt tot een GMP gekwalificeerd product, zodat het geschikt is voor het toedienen bij patiënten. “Momenteel zijn er twee grote aanbieders op de markt, maar ik ben bang dat op de korte termijn niet meer aan de vraag naar lutetium-177 kan worden voldaan. Binnen onze kliniek zijn we altijd op zoek naar nieuwe manieren om onze patiënten beter te kunnen helpen, maar mede door de beperkte beschikbaarheid van lutetium-177 kan het voor ons soms lastig zijn om bepaalde onderzoeken uit te voeren. Daarom ben ik blij dat NRG haar best doet om dit middel via FIELD-LAB beschikbaar te stellen.”

FIELD-LAB is ontstaan voor en door partners met verschillende achtergronden. Op dit moment maken gerenommeerde Nederlandse universitair medische centra, waaronder Amsterdam UMC, deel uit van dit initiatief. Binnen FIELD-LAB wordt er hard gewerkt aan een GMP-proces om het lutetium-177 te kunnen verwerken tot LuCl3 (lutetium chloride, het basismateriaal voor medicijnen met het lutetium isotoop). Het voornaamste doel is om dit materiaal in kleine hoeveelheden beschikbaar te stellen voor onderzoeken. FIELD-LAB wil hiermee bijdragen aan het versnellen van klinische onderzoeken, en zo bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën.

Wilt u meer weten?

Wilt u meer weten over lutetium-177 en hoe FIELD-LAB u zou kunnen helpen? Neem dan contact met ons op!

Contactformulier